Coğrafi işaret denetim, tescil işleminde bulunulan coğrafi işaretlerin piyasada faaliyetinin denetimin yapılması hiç şüphe yok ki, coğrafi işaretin koruma kapsamında olmasından beklenen yararı elde etmek adına önem teşkil eden bir ihtiyaçtır.
Denetim konusuna geçmeden işaret hakkında biraz bilgi verelim. Bir bölgenin bir ürünü, taşı, madeni diğer bölgelerde üretimde bulunandan değişik olabilir ya da bir bölgede üretimde bulunan bir halı, kilim gibi bir ürün herhangi bir sebepten dolayı ünlenmiş olabilir. Bu ürünlerde o bölgenin isminin faaliyete konulması, tüketici nezdinde o ürünün belirli bir kalitede olduğu biçimde algılanabilir. Tüketiciler söz konusu bölgeni ismi ile satışa sunulan ürünleri, o bölgenin ismine güvenerek aynı özellikte yer alan diğer ürünler göre tercihte bulunabilir. Coğrafi işaret hakkında ayıntılı bilgi için
sayfamıza gidiniz. Coğrafi işaretler, Menşe adı ve mahreç işareti olarak iki guruba ayrılır.
Menşe Adını: Bir ürünün tüm ya da temel özellikleri bu bölgeye yönelik beşeri ve doğa faktörlerden meydana gelmiş olması, üretilmesi, işlenmesi ve diğer yapılan işlemlerinin tamamı ile bu bölge sınırları kapsamında gerçekleşmesi halini belirtir.
Mahreç İşareti: Bir ürünün belirgin bir ünü ya da diğer özellikleri bakımından bu bölge ile özdeş haline gelmiş olması üretilmesi, işlenmesi ve diğer yapılan işlemlerinden minimum bir tanesin belirlenmiş bölge kapsamında gerçeklemesi durumuna denir.
Coğrafi işaret denetim uygulamasında bulunacak komisyon, tescil işleminde bulunulan coğrafi işareti kendi sicil kayıtlarında gösterilmektedir. Bu komisyon söz konusu ürünün üretiminde, işlenmesi ya da diğer işlemleri ile ilgilenen şahıslardan kurulu ve yasal kuruluş şekli gözetilmeksizin herhangi bir dernek, birlik ya da benzeri örgüt, coğrafi işarete konu teşkil eden ürünün üretimini, pazarlanmasını, tescil işlemi ile menşe adı ya da mahreç işaretinin faaliyeti şeklini, markalanması, üründe ifade edilmesi, işaretleme, etiketleme, markalama biçimlerini detaylı şekilde denetiminde bulunmak üzere yeterli personel, cihaz ve diğer olanaklara sahip olacak ve söz konusu ürünün üretim halin, devamlı şekilde kontrol işleminde bulunacaktır. Denetim işlemi adına konu ile alakalı uzman ve tarafsız kurum veya kuruluş iş birliği içinde olacaktır.
Bu denetimin yapılabilmesi için müracaat sırasında müracaatta bulunan kişinin
coğrafi işaret koruması hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin madde 20 uyarınca ürünün kendisinin içinde yer almadığı bir denetim komisyonu talep edildikten sonra bu komisyon tarafından düzenli şekilde kontrolleri gerçekleşektir. Denetim komisyonu, denetim raporlarını 10 senede bir Enstitü’ye arz eder. Denetim raporu arz edilmeyen coğrafi işaret tescillerinin iptal işlemi gerçekleşecektir.
Bunun yanı sıra tarım bakanlığı (GTHB) nezdine, 11 Haziran 2010 tarihli 5996 sayılı veteriner hizmetleri, bitki sağlığı, yem ve gıda yasasının gıda kodeksi başlıklı kısmında yer alan madde 23’ ün 2.’nci fıkrasında “Bakanlık, tarım ve gıda ile alakalı coğrafi işaret ya da geleneksel ürün isimlerinin faaliyetinin tescil işleminde belirtilen niteliklere uygunluk durumunu denetler şartı ile coğrafi işaretlerin denetim görevi sunulmuştur.
